Trang chủTrong âm nhạc, quãng là một khái niệm quan trọng và cơ bản. Nó đại diện cho khoảng cách cao độ giữa hai âm thanh, đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng giai điệu, hòa thanh và cấu trúc của các tác phẩm âm nhạc.
Quãng không chỉ là một khoảng cách số học đơn thuần, mà còn là một yếu tố mang tính chất thẩm mỹ và cảm xúc trong âm nhạc. Sự kết hợp và chuyển động của các quãng khác nhau tạo nên những giai điệu, hòa thanh đầy sức appeal, thu hút người nghe.
Hiểu rõ về bản chất, đặc trưng và vai trò của quãng là cần thiết cho bất kỳ ai theo đuổi con đường âm nhạc, dù là nhạc sĩ, nghệ sĩ biểu diễn hay người yêu nhạc. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu kỹ hơn về những khái niệm cơ bản liên quan đến quãng.
1. Quãng là gì? Khái niệm về quãng
1.1. Định nghĩa quãng
Quãng trong âm nhạc được định nghĩa là khoảng cách cao độ giữa hai âm thanh. Nói cách khác, quãng là sự chênh lệch về cao độ giữa hai âm, được tính bằng số lượng bậc nhạc.
1.2. Quãng hòa thanh và quãng giai điệu
Có hai loại quãng chính trong âm nhạc:
- Quãng hòa thanh: Là quãng giữa hai âm vang lên cùng lúc, tạo thành hợp âm.
- Quãng giai điệu: Là quãng giữa hai âm vang lên liên tiếp, tạo thành một giai điệu.
Cả hai loại quãng này đều đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng nên cấu trúc và cảm xúc của tác phẩm âm nhạc.
2. Độ lớn của quãng
2.1. Độ lớn số lượng
Độ lớn số lượng của quãng được xác định bằng số lượng bậc nhạc giữa hai âm. Ví dụ, quãng 1 đúng có độ lớn số lượng là 1 bậc, quãng 2 là 2 bậc, quãng 3 là 3 bậc, v.v.
2.2. Độ lớn chất lượng
Độ lớn chất lượng của quãng được xác định bằng số cung và nửa cung giữa hai âm. Ví dụ, quãng 2 thứ có độ lớn chất lượng là 0,5 cung, quãng 2 trưởng là 1 cung, quãng 3 thứ là 1,5 cung, v.v.
Độ lớn chất lượng của quãng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến cảm xúc và tính chất của quãng, như quãng thứ có cảm giác “căng thẳng” hơn quãng trưởng.
3. Các quãng cơ bản
Trong âm nhạc phương Tây, có các quãng cơ bản sau đây:
| Tên quãng | Độ lớn số lượng | Độ lớn chất lượng |
|---|---|---|
| Quãng 1 Đúng | 0 bậc | 0 cung |
| Quãng 2 thứ | 1 bậc | 0,5 cung |
| Quãng 2 trưởng | 2 bậc | 1 cung |
| Quãng 3 thứ | 3 bậc | 1,5 cung |
| Quãng 3 trưởng | 4 bậc | 2 cung |
| Quãng 4 Đúng | 5 bậc | 2,5 cung |
| Quãng 4 tăng | 6 bậc | 3 cung |
| Quãng 5 giảm | 6 bậc | 3 cung |
| Quãng 5 Đúng | 7 bậc | 3,5 cung |
| Quãng 6 thứ | 8 bậc | 4 cung |
| Quãng 6 trưởng | 9 bậc | 4,5 cung |
| Quãng 7 thứ | 10 bậc | 5 cung |
| Quãng 7 trưởng | 11 bậc | 5,5 cung |
| Quãng 8 Đúng (octave) | 12 bậc | 6 cung |
Các quãng cơ bản này là nền tảng để xây dựng những cấu trúc và mối quan hệ phức tạp hơn trong âm nhạc.
3.1. Quãng 1 Đúng
- Quãng 1 Đúng là quãng giữa hai âm cùng tên, không chênh lệch cao độ.
- Đây là quãng cơ bản và quan trọng nhất trong hệ thống quãng, tạo nên sự ổn định và cân bằng.
3.2. Quãng 2 thứ và quãng 2 trưởng
- Quãng 2 thứ và quãng 2 trưởng là quãng giữa hai âm cách nhau 1 và 2 bậc.
- Quãng 2 thứ có cảm giác “căng thẳng” hơn quãng 2 trưởng.
3.3. Quãng 3 thứ và quãng 3 trưởng
- Quãng 3 thứ và quãng 3 trưởng là quãng giữa hai âm cách nhau 3 và 4 bậc.
- Quãng 3 thứ có cảm giác “căng thẳng” hơn quãng 3 trưởng.
3.4. Quãng 4 Đúng và quãng 4 tăng
- Quãng 4 Đúng và quãng 4 tăng là quãng giữa hai âm cách nhau 5 và 6 bậc.
- Quãng 4 tăng có cảm giác “căng thẳng” hơn quãng 4 Đúng.
3.5. Quãng 5 giảm và quãng 5 Đúng
- Quãng 5 giảm và quãng 5 Đúng là quãng giữa hai âm cách nhau 6 và 7 bậc.
- Quãng 5 giảm có cảm giác “căng thẳng” hơn quãng 5 Đúng.
3.6. Quãng 6 thứ và quãng 6 trưởng
- Quãng 6 thứ và quãng 6 trưởng là quãng giữa hai âm cách nhau 8 và 9 bậc.
- Quãng 6 thứ có cảm giác “căng thẳng” hơn quãng 6 trưởng.
3.7. Quãng 7 thứ và quãng 7 trưởng
- Quãng 7 thứ và quãng 7 trưởng là quãng giữa hai âm cách nhau 10 và 11 bậc.
- Quãng 7 thứ có cảm giác “căng thẳng” hơn quãng 7 trưởng.
3.8. Quãng 8 Đúng (octave)
- Quãng 8 Đúng, hay còn gọi là octave, là quãng giữa hai âm cách nhau 12 bậc.
- Đây là quãng quan trọng và đặc biệt trong âm nhạc, đánh dấu sự lặp lại của cùng một âm ở cao độ khác.
4. Phân loại quãng
Các quãng có thể được phân loại thành các nhóm sau:
4.1. Quãng thuận hoàn toàn
- Quãng thuận hoàn toàn bao gồm quãng 1 Đúng, 4 Đúng, 5 Đúng và 8 Đúng (octave).
- Các quãng này được coi là “hoàn toàn” vì có cảm giác ổn định, cân bằng và kết thúc.
4.2. Quãng thuận không hoàn toàn
- Quãng thuận không hoàn toàn bao gồm quãng 3 trưởng, 3 thứ, 6 trưởng và 6 thứ.
- Các quãng này có cảm giác “chưa hoàn tất” và thường tạo nên sự căng thẳng, chờ đợi một sự giải quyết.
4.3. Quãng nghịch
- Quãng nghịch bao gồm quãng 2 trưởng, 2 thứ, 7 trưởng và 7 thứ, cũng như các quãng tăng và giảm.
- Các quãng này tạo nên cảm giác “bất ổn định” và thường yêu cầu sự giải quyết.
Sự phân loại này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cảm xúc và tính chất của các quãng, từ đó vận dụng chúng một cách hiệu quả trong sáng tác và biểu diễn âm nhạc.
5. Quãng đơn và quãng ghép
5.1. Quãng đơn
- Quãng đơn là quãng có độ lớn số lượng tối đa là 8 bậc.
- Các quãng cơ bản như 1 Đúng, 2 thứ, 3 trưởng, v.v. đều là quãng đơn.
5.2. Quãng ghép
- Quãng ghép là quãng có độ lớn số lượng lớn hơn 8 bậc.
- Ví dụ quãng 9, quãng 10, quãng 11, quãng 12 (octave + quãng 4) đều là quãng ghép.
Sự phân biệt giữa quãng đơn và quãng ghép giúp chúng ta hiểu rõ hơn về độ lớn và cấu trúc của các quãng, cũng như các ứng dụng của chúng trong sáng tác và biểu diễn.
6. Quãng đồng âm và quãng đảo
6.1. Quãng đồng âm
- Quãng đồng âm là hai quãng khác tên nhưng có cùng số cung.
- Ví dụ, quãng 3 trưởng và quãng 6 thứ đều có 2 cung, nên được coi là quãng đồng âm.
6.2. Quãng đảo
- Quãng đảo là khi đảo vị trí hai nốt trong một quãng.
- Ví dụ, quãng 5 Đúng (do-sol) và quãng 4 Đúng (sol-do) là quãng đảo của nhau.
Sự hiểu biết về quãng đồng âm và quãng đảo giúp chúng ta nhận ra các mối quan hệ âm thanh tinh tế trong âm nhạc, từ đó vận dụng chúng một cách hiệu quả trong sáng tác và biểu diễn.
Kết luận
Quãng là một khái niệm cốt lõi trong âm nhạc, đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng giai điệu, hòa thanh và cấu trúc của các tác phẩm. Hiểu rõ về bản chất, đặc trưng và vai trò của quãng là cần thiết cho bất kỳ ai theo đuổi con đường âm nhạc.
Trong bài viết này, chúng ta đã tìm hiểu về định nghĩa quãng, các loại quãng, độ lớn của quãng, các quãng cơ bản, phân loại quãng, quãng đơn và quãng ghép, cũng như quãng đồng âm và quãng đảo. Hy vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp các bạn nắm vững hơn về khái niệm quãng, từ đó vận dụng chúng một cách hiệu quả trong sáng tác và biểu diễn âm nhạc.